Dilin Dependen Çekilecise!

Artık hepinizin Çerkez Gelin olarak tanıdığı Özlem Ablam bu sefer de bize Karadenizlilerin ilginç atasözlerinden bahsettiği şahane bir yazı yazmış.

Ben de çok severim, yöresel atasözlerini en çok da bedduaları severim; geçen gün Instagram'da bir yörenin beddusasını okumuştum da arada gırgırına kullanıyorum; 

Dilin dependen çekilecise.

Ahah! Beddua sahibi olarak bana dönüp dilim depemden çekilmeden hemen önce sözü Özlem Ablamıza bırakıyorum;

ANNEME HAS DEYİŞLER !

Sizi bilmiyorum ama ben küçüklüğümden beri hep annemin ya da evdeki başka büyüklerin söylediği ilginç sözleri aklımda tutarım, büyüdükçe bu etrafımdaki insanların söylediği sözleri de aklımda tutmaya çalışmaya kadar gitti, size ilginç birtakım deyim atasözü ya da özdeyiş artık ne derseniz derleyip sunmak istedim.
  
Aslında artık bunu bir görev gibi görüyorum, sözlü kültür aktarımının olmaması, sadece atasözü özdeyişler olarak değil yemek kültürü yaşam kültürünün aktarılamaması kuşaklar arasında inanılmaz bir kopukluğa neden oluyor…

Mesela bizim evde hiç hazır çorba yapmazdı annem, arkadaşlarımın annesi yapardı özenirdim. Sonra sonra annem de yapmaya başladı hatta öyle pratik geldi ki anneme çeşit çeşit alıyorduk eve, sonra annem hep yoğurdu evde mayalardı hazır yoğurtlar yaygınlaşınca onu da bıraktı hazır yemeğe başladık, ekmeği evde yapardı annem; off fırından sıcak çıkan tepsinin ortasına bir kapak açardık içine tereyağı atıp kapağı üstüne kapatırdık, iyice eriyince kapağı açıp tepsinin kenarlarından koparıp yağa batırıp yerdik yanına da ayran yapardı annem kokusu burnuma geldi inanır mısınız? … Sonra köy yemekleri yapardı; lahana çorbası, mısır ekmeği, yağlaş (yağlı aş),  sulfan, herli, kütüklü tirma, bayılırdık hepsine bunlar azaldı, azaldı ayda yılda yapılır oldu…

Sonraları bilinçlendik tabii; katkı maddeleri vs. tekrar eski günlere döndük … 

Yaşlanıyor muyum nedir eski olan, içinde yaşanmışlık olan emek olan her şey kıymetlendi gözümde kaybolmasın istiyorum.
Annem küçükken bize şöyle derdi, deyip gülümsesinler istiyorum …

Gelelim bizimkilerin meşhur, acayip sözlerine... 
Cimrilik edene annemin sitemi;

Aman sende, sanki kırk yetimle bi' mağaraya kapandın!

Biri bir yerden bir beklentiye girsek;

aman boş ver kızım;

elden gelen oyun olmaz, oyun olsa karın doymaz. 

Muhtelif yerlerde acınacak kişilere söylediği;  

Vaylar olsun! Karagöz’ün Hava’yı, kır ova da yaptı sarayı.

Olmuyor anne ya deyip pes ettiğimizde;  

 İnsan bi' kere çak etmesin, çak etti mi, tekeden süt bile sağar.  

Yine azmetmek manasında;

Ar eyle, kar eyle. 

Meydan okuma manasında; 

Kendine Güvenen Hasan Dağı’na oduna gider.

Beğenmiyorsan kaybol manasında; 

Ayranım budur, yarısı sudur.

Yine ilginç bir deyiş; 

Hacan sevmem seni, sorarım sana yanağın nereyedur!

Gene bekar kızlara dediği;

Hacan gelin olursun ederler seni huri, sonra mısır ekmeği vermezler sana kuri.

İçten pazarlıklı olanlara;

Ayağıma yer edeyim, sana neler edeyim.

Nisan soğukları için dediği;

Korkma kışın kışından, kork April’in* beşinden, öküzü ayırır eşinden “(*Onların dilinde nisan ayı yani)

Ortaklık mağduru annem; 

Ortak atın beli kırık olur.

Kusurları bitmeyene; 

Küllü ayıbından başka, bir gözü de kör oldu.

Bunlar annemden aklımda kalan benim de kullandıklarım. Bir de iş yerinde Niğdeli iki arkadaşım var; onların da çok güzel Niğde atasözleri var. Onlardan aklımda kalanlar da;

Eli işte gözü oynaştanın bir benzeri olan; 

Eliyle hamur ovalar, gözüyle kırık kovalar. 

Yeni içi fesatlar için; 

Dışarıdan baktım yeşil türbe, içine girdim tövbe estağfurullah tövbe!

Uyanıklar için söyledikleri; 

o ne fenadır o, yaş tahtaya çivi çakmaz.

Haddini bilmeyenlere; 

bakmaz ardının pisliğine, çıkar yaylanın yükseğine. 

İşte böyle ben görevimi yerine getirmiş olmanın haklı gururunu yaşarken, topu size atmanın rahatlığı içinde Allah’a Emanet Olun, diyorum.

Blog sahibinin notu: Sizin yörelerinize ait ya da annenizin sıklıkla kullandığı böyle eğlenceli sözler var mı?